Kategoriler
ahvalnews

Ezidiler’in ızdırabı ve uluslararası toplumun sessizliği

Soğuk çok soğuk bir akşamdı. Musul sınırındaki Baadre köyündeydim. En büyük Ezidi köyü olan Baadre IŞİD’in Musul’u ele geçirmesinden sonra boşalmış, boş evlere İŞİD’den kurtarılan kadınlar yerleştirilmişti. O akşam o kadınlardan birini ziyarete gitmiştim. Şengal’in Koço köyündendi İrwin. Ailesinden 27 kişi IŞİD’liler tarafından katledilmişti. Hayatta sadece bir abisi kalmıştı. Rakka’da tutulduğu evden abisine ulaşabilmiş ve abisi İlwin’i IŞİD’den “satın alarak” kurtarmıştı. IŞİD’in elinde bulunduğu sürede onlarca kez tecavüze uğramıştı. O gece “Beni bir mahkemeye çıkarın, bir mahkemeye çıkarın da anlatayım. Tüm dünya yaşadıklarımızı duysun ve utansın” demişti bana.

İlwin’i bir mahkemeye çıkaramadık, şu an Almanya’da kendisi gibi IŞİD’in elinden kurtarılmış Ezidi kadınlarla birlikte bir sığınma evinde kalıyor.

Son aylarda Yezidi haber kanallarında Koço köyüne ilişkin çıkan haberler aklıma sık sık İlwin’i getiriyor. Geçen ay şöyle bir haber geçiyordu:

“Şengal’in Koço köyünde 105 kurbanın kemikleri toplu mezardan çıkarıldı”.

Habere eşlik eden videoda sevdiklerinin kemikleri çıkarılırken toplu mezarın yanında bekleyen yakınları görünüyor, görüntülere ağıtlar eşlik ediyordu.

Başka bir haberde ise IŞİD tarafından yedi yıl önce Şengal’den kaçırılan 22 yaşındaki Ezidi genç kadın Najla’nın görüntüleri vardı. Najla kaçırıldıktan yedi yıl sonra, Suriye’de bulunmuştu. Başka bir haber 11 yaşındaki Ezidi çocuk Marwan ile ilgiliydi.

Marwan Şengal dağında IŞİD tarafından kaçırılmış ve defalarca satılmıştı. Son üç yılını ise yine IŞİD’in elinde Rakka’da geçirmişti. Marwan da yedi yıl sonra bulunmuştu ama bundan sonra hayatı nasıl olur kestirmek çok zor tabi. İŞİD tarafından kaçırılan, işkenceye maruz kalan, savaşmaya zorlanan, tecavüze uğrayan ve daha sonrasında ailelerine geri dönen çocuklar için hayat oldukça zor. Bu çocukların çoğu kalıcı yaralar, hastalıklar veya fiziksel sakatlıklarla geri dönmüş durumda. Hemen hepsi travma içindeler.

Kaç Ezidi İŞİD tarafından kaçırıldı, farklı kurumların rakamları birbirinden farklı. Kimi kaynaklar 7000, kimi kaynaklar 5000 Ezidi’nin Ağustos 2014 yılından bu yana İŞİD tarafından kaçırıldığını söylüyor. Kaçının halen kayıp olduğu konusunda ise rakamlar ortak. Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY)  ve Ezidi kaynaklarına göre 2800-2880 civarında Ezidi halen kayıp. Bu insanlar Suriye ve Irak’ın çeşitli yerlerinde aranmaktalar. Bunların 720 civarı çocuk, diğerleri Ezidi kadınlar.

Koço köyünde toplu mezardan kemiklerin çıkarılmasına ilişkin videoyu izlerken, İlwin’i düşünüyorum. Muhtemelen annesi, babası ve kardeşleri de o mezardalar. İlwin’i uluslararası bir mahkemeye soykırımın tanığı olarak çıkaramadık ancak bu konuda Almanya’da bir gelişme yaşandı. Almanya kendi toprakları dışında  230 bin nüfus ile en çok Ezidi’nin yaşadığı ülke ve  aynı zamanda İŞİD tarafından kaçırılan Ezidilerin izini de sürmeye çabalayan bir ülke.

Geçen yıl Almanya Federal Başsavcılığı, ilk defa bir kişiyi Ezidilere karşı soykırım suçu işlemekle yargılamaya başladı.  Iraklı Taha El-C.‘yi yabancı bir terör örgütü üyesi olmak, insanlığa karşı suç işlemek ve soykırım iddiasıyla Almanya yargılıyor. Dava devam ediyor ve IŞİD üyesi bir kişinin Ezidilere yönelik soykırım suçundan dünya çapında yargılandığı ilk dava olma özelliğini taşıyor.

Önceki ay Ezidiler ile ilgili dikkatimi çeken bir başka haber  Zaho yakınındaki Chammashko kampında çıkan yangındı. Yüzbinlerce Ezidi halen Irak ve Suriye’de kamplarda kalıyorlar. Çoğunluğu topraklarına, yuvalarına dönemediler. Kampların koşulları çok kötü ve hala bu insanlar kalıcı konutlara yerleştirilemediler. Yanık yıkık Şengal’e dönmeleri kolay görünmüyor.

İŞİD uzun süreli bir tahribat yaratmış durumda ne tarım yapacak toprak kalmış ne de bir su kaynağı. Geçtiğimiz Eylül ayında Irak hükümeti, IŞİD’in yaptığı Ezidi Soykırımı’nda öldürülenlerin ailelerine, Şengal’e dönmeleri halinde 10’ar milyon dinar (8 bin 320 dolar) yardım yapılacağını duyurdu. Ancak Irak hükümetinin Ezidilerin dertlerini dert etmediğini uzunca bir süredir biliyoruz.

Şengal IŞİD’den temizlendiğinden beri Irak hükümeti Şengal’de bir kırsal restorasyon sürecini başlatmadı. Uluslararası örgütler de petrol zengini Irak’ın bu süreci kendisinin yapması gerektiğini söyleyerek IŞİD’in yakıp yıktığı toprakların restorasyonu için gereken desteği vermediler.

73. Fermanın üzerinden neredeyse 7 yıl geçti. 400 bine yakın Ezidi yerinden yurdundan edildi. Bu insanların birkaç onbini dönebildi, yüzbinler hala kamplarda, çadırlarda. 2500 civarı Ezidi katledildi. Binlercesi toplu mezarlarda.

Ve tüm bu yaşananlar karşısında uluslararası toplumda büyük bir sessizlik var. Ezidilerin ızdırabı, yaşadıkları soykırım ve yıkıma karşı bu sessizliği anlamak gerçekten zor.

Bugün 14 Nisan, Ezidilerin Çarşema Sor Bayramı. Çarşema Sor, Ezidi inancında “hayatın başladığı gün” olarak kabul ediliyor ve her yıl Nisan ayının 13’ünü izleyen ilk çarşamba kutlanıyor. Çarşema Sor günlerinde, Laleş’te, Ezidilerin kutsal mabedinde 365 mum yakılıyor. Bu Çarşamba ben de kayıp Ezidi kadın ve çocuklar için mum yakacağım. Tanrı’ya bir kez daha onların bulunması ve Ezidi halkının yaralarının sarılması için yalvaracağım.

Çarşema Sor pîroz be!  Tausi Melek ji we razi be!